Czarnuszka siewna (Nigella sativa), zwana także kminkiem czarnym i egipskim, czarnuchą, kąkolnicą oraz „panną w zieleni”, jest gatunkiem rośliny jednorocznej z rodziny jaskrowatych. Pochodzi z Turcji i Iraku. Obecnie rośnie dziko w basenie Morza Śródziemnego oraz jest uprawiana w wielu krajach świata, również w Polsce.
Roślina ta znana jest już od czasów starożytnych. Wzmianki o niej znaleźć można m.in. w Starym Testamencie (Księga Izajasza) oraz manuskryptach Hipokratesa, Avicenny i Galena. Stosowano ją w starożytnych Egipcie, o czym świadczą znalezione w grobowcu faraona Tutanchamona dzbany wypełnione jej nasionami. Olej z czarnuszki uważano za napój bogów. W pierwszych wiekach naszej ery Chińczycy stosowali czarnuszkę w leczeniu chorób serca i schorzeń psychicznych. Ceniono ją również jako przyprawę, a także przypisywano jej funkcje magiczne, m.in. moc chroniącą przed czarami. W krajach arabskich do dziś uważana jest ona za niezwykłe remedium na wiele chorób i dolegliwości. Często można spotkać się tam ze stwierdzeniem, że „czarnuszka leczy wszystko – oprócz śmierci”.
Nasiona czarnuszki zawierają składniki mineralne (potas, sód, żelazo, wapń, magnez, selen i cynk), biotynę, węglowodany oraz witaminy A, E, F, B1, B3 i B6. Ponadto posiada w składzie kwasy tłuszczowe, flawonoidy i saponiny, gorycze, garbniki fosfolipidy i fitosterole oraz białka (aż osiem z dziewięciu niezbędnych aminokwasów). Z nasion pozyskuje się olejek zawierający charakterystyczne dla czarnuszki związki tymochinon i nigellon o właściwościach rozkurczających i przeciwbakteryjnych potwierdzonych laboratoryjnie.
Dobroczynne właściwości sprawiają, nasiona czarnuszki cieszą się powszechnym zainteresowaniem. Produkuje się z nich mąkę i olej, a same ziarna stosuje również jako dodatek do wielu produktów spożywczych. Ich korzenny, ostry smak oraz muszkatołowy aromat wykorzystuje się w produkcji pieczywa i sera.Wykorzystuje się ponadto jako dodatek do mięs, warzywnych przetworów i niektórych napojów.. Z nasion czarnuszki wykonuje się napary, odwary, oleje i nalewki.
Czarnuszka siewna jest ponadto szeroko wykorzystywana w kosmetyce. Stanowi częsty składnik kremów i masek odżywczych do twarzy. Olej z czarnuszki można stosować do pielęgnacji (tzw. olejowania) włosów lub twarzy i okolic. Wykorzystywany jest również w aromaterapii.
- Wydawnictwo Naukowe PWN Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa
- Kaźmierczak A., Wcisło-Dziadeka D., Zmarzły N., Zdrowie z natury – czarnuszka siewna w produktach kosmetycznych i leczniczych, Post N Med 2018; XXXI(1A): 61-64
