ROZMARYN LEKARSKI (łac. Rosmarinus officinalis L.) to zimozielona krzewinka o gęsto ulistnionych pędach, dorastająca w ciepłym klimacie, jako roślina ogrodowa, do 2 m wysokości, u nas roślina doniczkowa, najczęściej osiąga 30-50 cm. Liście bezogonkowe, równowąskie, skórzaste, górą ciemnozielone, od spodu szaro omszone, o brzegach podwiniętych ku dołowi. Kwiaty jasnofioletowe lub niebieskie, zebrane w niewielkie groniaste kwiatostany, wyrastają na szczytach pędów. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Owocem jest rozłupnia. Cała roślina posiada silny, przyjemny, balsamiczny zapach i gorzkawy smak.
Rozmaryn pochodzi z rejony Morza Śródziemnego, gdzie do dziś rośnie dziko. Uprawiany na całym świecie jako roślina ogródkowa lub doniczkowa do celów leczniczych, perfumeryjnych i jako przyprawa. W Polsce sadzony jest w doniczkach jako roślina ozdobna oraz uprawiany w szklarniach.
Rozmaryn można rozmnażać z nasion lub sadzonek zielnych. Wymaga gleby pulchnej, szybko nagrzewającej się, żyznej, o odczynie zasadowym lub obojętnym oraz dużo ciepła i światła. W początkowym okresie wzrostu potrzebuje wilgoci, później znosi nawet suszę. Rośnie dobrze w miejscach o dobrym nasłonecznieniu. Nasiona wysiewa się wiosną do skrzynek najlepiej do ziemi ogrodniczej z dodatkiem torfu. Młode rośliny, kiedy mają kilka okółek liści wysadza się do doniczek lub do gruntu w szklarni. Sadzonki zielone przygotowuje się wczesną wiosną. Gdy rozmaryn wypuszcza młode pędy, odcina się szczytowe gałązki o długości 5-8 cm i ukorzenia, przesadza się je do doniczek lub bezpośrednio do gruntu w szklarni. Od wiosny następnego roku można pozyskiwać liście rozmarynu, główny surowiec. Liście rozmarynu zbiera się na początku kwietnia, bo wtedy zawierają najwięcej olejku. Ścina się sekatorem całe pędy, co najmniej 10 cm od ziemi, bez zdrewniałych części łodyg.
Surowcem zielarskim jest liść rozmarynu (łac. Rosmarini folium).Liść rozmarynu zawiera 1,5 – 2,5% olejku lotnego, którego głównymi składnikami są: borneol, cyneol, limonen, pinen i kamfora. Zawiera również flawonoidy, garbniki, gorycze, żywice, saponiny, fitosterole i kwas rozmarynowy.
Liście rozmarynu w postaci naparów lub odwarów wykorzystuje się pomocniczo jako wsparcie dla procesów trawiennych. Składniki olejku wpływają na wydzielanie soków trawiennych, przeciwskurczowo i wiatropędnie. Stosowany jest w przypadku braku apetytu, uczucia pełności i przy występowaniu wzdęć. Olejek rozmarynowy wykorzystywany jest w przemyśle kosmetycznym i perfumeryjnym, a także aromaterapii.
M.E. Senderski Prawie wszystko o ziołach
(2) Matławska I., Farmakognozja, 2008
(3) Wydawnictwo Naukowe PWN Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa
