Czarnuszka siewna (Nigella sativa), zwana także kminkiem czarnym i egipskim, czarnuchą, kąkolnicą oraz „panną w zieleni”, jest gatunkiem rośliny jednorocznej z rodziny jaskrowatych. Pochodzi z Turcji i Iraku. Obecnie rośnie dziko w basenie Morza Śródziemnego oraz jest uprawiana w wielu krajach świata, również w Polsce.
Roślina ta znana jest już od czasów starożytnych. Wzmianki o niej znaleźć można m.in. w Starym Testamencie (Księga Izajasza) oraz manuskryptach Hipokratesa, Avicenny i Galena. Stosowano ją w starożytnych Egipcie, o czym świadczą znalezione w grobowcu faraona Tutanchamona dzbany wypełnione jej nasionami. Olej z czarnuszki uważano za napój bogów. W pierwszych wiekach naszej ery Chińczycy stosowali czarnuszkę w leczeniu chorób serca i psychicznych. Ceniono ją również jako przyprawę, a także przypisywano jej funkcje magiczne, m.in. moc chroniącą przed czarami. W krajach arabskich do dziś uważana jest ona za niezwykłe remedium na wiele chorób i dolegliwości. Często można spotkać się tam ze stwierdzeniem, że „czarnuszka leczy wszystko – oprócz śmierci”.
Skład i właściwości
Czarnuszka jest skarbnicą wielu cennych składników i minerałów. Zawiera liczne związki mineralne (potas, sód, żelazo, wapń, magnez, selen i cynk), biotynę, węglowodany oraz witaminy A, E, F, B1, B3 i B6. Ponadto posiada w składzie kwasy tłuszczowe, flawonoidy i saponiny, alkaloidy, fosfolipidy i fitosterole oraz białka (aż osiem z dziewięciu niezbędnych aminokwasów). Tak wyjątkowy skład sprawia, że roślina ta może się poszczycić właściwościami przeciwzapalnymi, przeciwgrzybicznymi, antyoksydacyjnymi i ochronnymi.
Działanie i zastosowanie
Dobroczynne, wskazane wyżej właściwości sprawiają, że małe, czarne ziarenka czarnuszki cieszą się powszechnym zastosowaniem i zainteresowaniem. Produkuje się z nich mąkę i olej, a same ziarna stosuje również jako dodatek do wielu produktów spożywczych. Ich korzenny, ostry smak oraz bogaty, muszkatołowy aromat nadają niepowtarzalnego charakteru pieczywu czy serom. Są wykorzystywane także jako dodatek do mięs, chleba, warzywnych przetworów i niektórych napojów. Zaleca się również picie ziołowych herbatek z zawartością czarnuszki.
Bogate właściwości witaminowe i odżywcze sprawiają, że czarnuszka i jej olej działają wspomagająco na wyrównanie cholesterolu i ciśnienia krwi, a także obniżenie poziomu adrenaliny i kortyzolu. Roślina ta pomaga obniżyć stres oksydacyjny, wpływa pozytywnie na kondycję fizyczną i samopoczucie psychiczne, zmniejszając tym samym ryzyko zawału i udaru. Dlatego warto ją spożywać jako wsparcie w sytuacjach napięcia, lęków i niepokoju. Jest zalecana osobom z problemami hormonalnymi, zwłaszcza z kłopotami z hormonem tarczycy. Warto też spożywać czarnuszkę profilaktycznie, aby wspierać prawidłowe funkcjonowanie organizmu.
Czarnuszka siewna jest ponadto szeroko wykorzystywana w kosmetyce. Stanowi częsty składnik kremów i masek odżywczych do twarzy. Olej z czarnuszki można stosować do pielęgnacji (tzw. olejowania) włosów lub smarowania twarzy.
