GOŹDZIKOWIEC WONNY ( łac. Eugenia caryophyllata) wiecznie zielone drzewo, osiągające do 15 m wysokości, o mocny pniu, pokrytym gładką szarawą korą, z gęsto piramidalną koroną. Liście ogonkowe, naprzeciwległe, do 15 cm długości, skórzaste, nagie, eliptyczno-lancetowate, z charakterystycznymi przeświecającymi zbiornikami z olejkiem eterycznym. Kwiaty o różowo – białej koronie i czerwonym kielichu, tworzą na szczytach pędów bladachokształtny kwiatostan. Owocem jest ciemnoczerwona jagoda. Drzewo praktycznie przez cały rok posiada kwiaty i wydziela całe czas silny, przyjemny zapach. Pochodzi z Indonezji i Filipin. Uprawiane w krajach podzwrotnikowych, na wyspach Oceanu Indyjskiego u wybrzeży Tanzanii, u wybrzeży Półwyspu Malajskiego, na wyspach Archipelagu Moluckiego, na Madagaskarze, Sumatrze, Cejlonie i Zanzibarze.
Uprawa i pozyskiwanie surowca :
Surowcem zielarskim są pączki kwiatowe goździkowca wonnego, zwane popularnie goździkami ( łac. Caryophylli flos). W lecznictwie znajduje również zastosowanie otrzymywany z nich olejek goździkowy. Surowiec stanowią wysuszone, całkowicie wykształcone, lecz nie rozwinięte pączki kwiatowe. Mają one ciemnobrunatną barwę. Goździki mają główkę oraz wydłużoną osadnik kwiatowy, a nie mają szypułek kwiatowych. Długość goździków jest uzależniona od pochodzenia surowca i waha się w granicach 10-18 mm. Rzucone na powierzchnie wody powinny pływać pionowo główką do góry. Jeśli pływają poziomo, najpewniej zostały pozbawione pewnej ilość olejku eterycznego.
Goździkowiec dobrze rośnie w klimacie tropikalnym. Na plantacjach osiąga wysokość 3-4 m. Pierwszy zbiór goździków uzyskuje się w piątym lub szóstym roku życia rośliny, która żyje średnio 50 lat.
Z jednego drzewa uzyskuje się 3-5 kg pączków kwiatowych zbieranych przed kwitnieniem. Goździki znane są od najdawniejszych czasów.
Podstawowe substancje czynne:
Goździki zawierają olejek eteryczny, garbniki, kariofylinę, eugeninę, kwas oleanolowy i związki śluzowe. Głównym składnikiem jest olejek goździkowy otrzymywany przez destylację z parą wodną wysuszonych pączków kwiatowych, zawierających do 95% eugenolu.
Działanie i zastosowanie :
Goździki działają antyseptycznie, przeciwbiegunkowo, pobudzają trawienie. Są znaną od wieków i cenioną aromatyczno-konserwującą przyprawą pobudzającą apetyt, przyspieszającą trawienie i bakteriobójczą.
Mają bardzo szerokie zastosowanie. Są używane do marynat, kompotów, przetworów z owoców i warzyw, do pieczenia, dziczyzny. Także do grzanego wina, ponczu oraz do pierników i innych ciast. W niektórych krajach sporządza się nalewkę goździkową i stosuje się ją jako środek antyseptyczny, przeciwzapalny i lekko ściągający, a nawet poprawiający smak leków.
Olejek goździkowy działa przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo. Używany jest jako środek bakteriobójczy stosowany w przeziębieniach, katarze, stanach zapalnych błon śluzowych, jamy ustnej, gardła i nosa. Olejek goździkowy wchodzi w skład maści rozgrzewających, a także jest stosowany w leczeniu chorób reumatycznych jako środek przeciwbólowy w postaci roztworu olejowego do wcierań, masażu i kąpieli. Ponadto wykorzystywany jest w przemyśle spożywczym oraz kosmetycznym i perfumeryjnym.
M.E. Senderski Prawie wszystko o ziołach
