Karczoch (z łac. Cynara scolymus) to roślina wieloletnia z rodziny astrowatych, pochodząca z rejonu Morza Śródziemnego. Jest powszechnie uprawiana przede wszystkim w Europie Południowej, Północnej Afryce i na Wyspach Kanaryjskich jako uszlachetniona odmiana dzikiego karczocha. To warzywo typowe dla włoskiej kuchni, w Polsce natomiast niestety wciąż mało doceniane nie tylko ze względu na walory smakowe, ale i bardzo pozytywny wpływ na zdrowie.
Liście karczocha znane były już w starożytnej Grecji, Rzymie i Egipcie jako środek żółcio- i moczopędny, poprawiający funkcjonowanie wątroby i nerek oraz stosowany w przypadku niestrawności. Najstarsze wzmianki na temat właściwości tego warzywa znaleźć można już w „Historii Naturalnej” Pliniusza Starszego, pochodzącej z I wieku.
Karczoch – właściwości
W fitoterapii wykorzystuje również świeży liść karczocha oraz jego ziele. Za prozdrowotne właściwości rośliny w dużej mierze odpowiada pozyskiwana z niej cynaryna, która wykazuje działanie żółciopędne i żółciotwórcze, przyspiesza metabolizm oraz poprawia trawienie. Karczochy są również bogate we flawonoidy (luteolinę), które obniżają poziom lipidów i cholesterolu we krwi. Poza cynaryną i luteoliną, zawierają również inne antyoksydanty – rutynę, antocyjany, sylimarynę, kwas galusowy i chlorogenowy oraz kwercynę. Ponadto są źródłem wielu cennych składników odżywczych i minerałów, takich jak fosfor, żelazo, magnez, wapń i potas, witaminy A, C, E, PP, K i z grupy B oraz beta-karoten. Warzywo to jest niskokaloryczne, a przy tym zawiera dużo błonnika, dzięki czemu bez obaw może być spożywane przez osoby odchudzające się i dbające o linię.
Karczoch – działanie
Dzięki licznym dobroczynnym składnikom, karczoch działa ochronnie na miąższ wątroby, pobudza wydzielanie żółci, wzmaga ruchy perystaltyczne jelit i przyspiesza usuwanie z organizmu wraz z żółcią szkodliwych substancji. Wspomaga również zmniejszanie poziomu cholesterolu i lipidów w organizmie. W publikacjach naukowych (m.in. „Herbal Medicine. Expanded commission E Monographs”, 2010, s. 10-11) coraz częściej pojawiają się też informacje na temat antyoksydacyjnego działania ekstraktu z karczocha. Wykazuje on również działanie przeciwzapalne i antybakteryjne, co doceniła branża kosmetyczna, dodając ziele karczocha jako składnik produktów do pielęgnacji cery problematycznej i trądzikowej.
Karczoch – zastosowanie
Świeży liść i ziele karczocha, a także produkty je zawierające, mogą być z powodzeniem wykorzystywane w przypadku niestrawności, dolegliwości trawiennych związanych z dysfunkcjami wątroby (takich jak zaparcia, nudności, odbijanie, bóle brzucha czy wzdęcia) oraz przy zaburzeniach aktywności skurczowej pęcherzyka żółciowego. Mogą być także używane pomocniczo w hipercholesterolemii jako środek obniżający poziom trójglicerydów i cholesterolu w surowicy krwi. Znajdą zastosowanie również jako efektywne wsparcie w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu całkowitego i frakcji LDL.
