Mniszek lekarski (z łac. Taraxacum officinale) to roślina wieloletnia z rodziny Asteraceae. Występuje naturalnie w strefie klimatu umiarkowanego w Europie, Ameryce Północnej i Azji. Jego angielska nazwa brzmi „Dandelion” i została wymyślona przez pewnego chirurga ze względu na liście rośliny, które przypominają zęby lwa (z łac. dens leonis – zęby lwa). Charakteryzuje się intensywnie żółtymi płatkami zebranymi w rozetę oraz białym, mlecznym sokiem wypływającym po zerwaniu łodygi. Dojrzałe owoce mniszka tworzą z kolei miękki puch, znany wszystkim znakomicie jako pospolite dmuchawce.
Mniszek, zwany często mleczem, traktowany jest zazwyczaj jako uciążliwy chwast. Tymczasem roślina ta posiada wiele cennych właściwości. Jest stosowana w fitoterapii od wieków. Korzeń mniszka pozyskiwany z roślin rosnących w Tybecie czy u stóp Himalajów jest wykorzystywany m.in. w medycynie ajurwedyjskiej.
Mniszek lekarski – działanie i właściwości
W ziołolecznictwie stosuje się liść, korzeń z zielem oraz sam korzeń mniszka lekarskiego. Surowce tej rośliny obfitują w różnorodne wartościowe składniki i związki aktywne. W korzeniu znajdują się przede wszystkim inulina, triterpeny i gorzkie związki seskwiterpenowe. Liść posiada dodatkowo karotenoidy, flawonoidy, garbniki, związki krzemu, magnezu, żelaza i potasu, witaminy A, C, D oraz z grupy B.
Dzięki wspomnianym dobroczynnym substancjom, ekstrakt z surowców mniszka lekarskiego cechuje się żółciotwórczymi i żółciopędnymi właściwościami. Ze względu na swój gorzki smak, powoduje także zwiększanie wydzielania soków żołądkowych, a tym samym pobudzanie trawienia. Zawartość inuliny delikatnie wspomaga również regulację gospodarki węglowodanowej organizmu oraz spowalnianie wchłaniania cukru z pokarmu do krwi, wspierając obniżanie indeksu glikemicznego. Garbniki o działaniu bakteriobójczym i przeciwzapalnym pomagają w zwalczaniu infekcji zapalnych błon śluzowych (np. gardła), a triterpeny – w obniżaniu poziomu cholesterolu we krwi. Ponadto dzięki wspieraniu zwiększania przesączania w kłębkach nerkowych, mniszek lekarski wykazuje moczopędne właściwości oraz działa wspomagająco na prawidłową pracę nerek.
Mniszek lekarski – zastosowanie
Syrop z mniszka jest stosowany w przypadku leczenia objawów niestrawności. Poprawia trawienie oraz działa pobudzająco na wydzielanie soku żołądkowego. Sprawdzi się także jako środek żółciopędny. Pobudza on wytwarzanie żółci przez wątrobę oraz ułatwia jej przepływ do dwunastnicy.
Ponadto syrop z mniszka lekarskiego bywa wykorzystywany w celu łagodzenia kaszlu, chrypki i infekcji dróg oddechowych. Może być używany wspomagająco w schorzeniach pęcherza ze względu na swe działanie moczopędne, a także w stanach zapalnych skóry i w celu przyspieszenia gojenia ran.
Należy mieć na uwadze, że osoby zmagające się z nadkwaśnością żołądka lub wrzodami, niedrożnością dróg żółciowych i jelit, powinny zasięgnąć opinii lekarza przed rozpoczęciem zażywania wyrobów z mniszka. Ze względu na wysoką zawartość cukru, ze spożywania syropu powinni również zrezygnować cukrzycy, natomiast po konsultacji ze specjalistą możliwe jest picie przez nich naparów z kwiatów mniszka lekarskiego.
