ROZMARYN LEKARSKI ( łac. Rosmarinus officinalis) Zimozielona krzewinka o gęsto ulistnionych pędach, dorastająca w ciepłym klimacie, jako roślina ogrodowa, do 2 m wysokości, u nas roślina doniczkowa, najczęściej osiąga 30-50 cm. Liście bezogonkowe, równowąskie, skórzaste, górą ciemnozielone, od spodu szaro omszone, o brzegach podwiniętych ku dołowi. Kwiaty jasnofioletowe lub niebieskie, zebrane w niewielkie groniaste kwiatostany, wyrastają na szczytach pędów. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Owocem jest rozłupnia. Cała roślina posiada silny, przyjemny, balsamiczny zapach i gorzkawy smak.
Rozmaryn pochodzi z rejony Morza Śródziemnego, gdzie do dziś rośnie dziko. Uprawiany na całym świecie jako roślina ogródkowa lub doniczkowa do celów leczniczych, perfumeryjnych i jako przyprawa. W Polsce sadzony jest w doniczkach jako roślina ozdobna oraz uprawiany w szklarniach.
Uprawa i pozyskiwanie surowca :
Surowcem zielarskim jest liść rozmarynu (łac. Rosmarini folium). Rozmaryn można rozmnażać z nasion lub sadzonek zielnych. Wymaga gleby pulchnej, szybko nagrzewającej się, żyznej, o odczynie zasadowym lub obojętnym oraz dużo ciepła i światła. W początkowym okresie wzrostu potrzebuje wilgoci, późnie znosi nawet suszę. Rośnie dobrze w miejscach o dobrym nasłonecznieniu. Nasiona wysiewa się wiosną do skrzynek najlepiej do ziemi ogrodniczej z dodatkiem torfu. Młode rośliny, kiedy mają kilka okółek liści wysadza się do doniczek lub do gruntu w szklarni. Sadzonki zielone przygotowuje się wczesną wiosną. Gdy rozmaryn wypuszcza młode pędy, odcina się szczytowe gałązki o długości 5-8 cm i ukorzenia, przesadza się je do doniczek lub bezpośrednio do gruntu w szklarni. Od wiosny następnego roku można pozyskiwać surowiec. Liście rozmarynu zbiera się na początku kwietnia, bo wtedy zawierają najwięcej olejku. Ścina się sekatorem całe pędy, co najmniej 10 cm od ziemi, bez zdrewniałych części łodyg.
Podstawowe subastnacje czynne:
Liść rozmarynu zawiera 1,5 – 2,5% olejku lotnego, którego głównymi składnikami są: borneol, cyneol, limonen, pinen i kamfora. Zawiera również flawonoidy, garbniki, gorycze, żywice, saponiny, fitosterole i kwas rozmarynowy.
Działanie i zastosowanie i przetwory :
Napary i wyciągi z liści rozmarynu działają przeciwskurczowo, moczopędnie, żółciopędnie, wiatropędnie i antyseptycznie, wzmagają system nerwowy, pobudzające krążenie krwi, rozszerzające naczynia krwionośnie, ściągające, bakteriobójcze, przeciwbólowe, wzmagające i pobudzające apetyt.
We współczesnym ziołolecznictwie rozmaryn stosowany jest w skurczach jelit, dróg żółciowych i moczowych, także w niedomaganiach trawiennych i zaburzeniach czynności wątroby, zwłaszcza towarzyszących niewydolności krążenia. Ponadto jest stosowany w stanach zapalnych napięcia psychicznego, depresji, osłabieniu, bólach głowy. Stosowany zewnętrznie uśmierza ból mięśni, nerwobóle i rwę kulszową. Jest używany w chorobach skóry wywołanych przez bakterie, także w postaci płukanki do włosów przy łupieżu i w objawach przedwczesnego łysienia ( działa stymulująco na cebulki włosowe). Olejek rozmarynowy wchodzi w skład maści przeciwreumatycznych oraz balsamów używanych do gojenia ran. Jest także wykorzystywany w przemyśle kosmetycznym do produkcji kremów, perfum, mydeł i szamponów. Napary z rozmarynu pije się podczas niestrawności, także w chorobach żołądka dróg żółciowych oraz w stanach depresji, ogólne zmęczenie, osłabieniu, używać można także w chorobach skóry oraz w przeziębieniu i grypie. Wcierki i okłady stosowane są przy schorzeniach reumatycznych i dla pobudzenia krążenia w dolegliwościach krążenia, jako środek drażniący skórę, pobudzający przepływ krwi. Także do nacierania skóry głowy przy osłabieniach włosów oraz do płukania włosów. Można także stosować napar do płukania jamy ustnej i gardła w stanach zapalnych. Nalewka z rozmarynu należy pić w niedomaganiach trawiennych, przy niedokrwistości , a także dla pobudzenia apetytu.
M.E. Senderski Prawie wszystko o ziołach
