BEZ CZARNY (łac. Sambucus nigra L.) Krzew silnie rozrastający się, czasem niewysokie drzewo o specyficznym zapachu. Kora na starszych gałęziach jest szara lub brunatna, podłużnie spękana. Młode gałązki bzu są zielone, z wieloma żółtawymi przecinkowatymi przetchlinkami. Wewnątrz nich znajduje się gąbczasty, biały rdzeń. Liście są duże, ciemnozielone, naprzemianległe, nieparzysto pierzaste, o 5-7 listkach eliptycznych lub podłużnych nierówno piłkowanych. Liście rozwijają się o wiele wcześniej niż kwiaty. Kwiaty drobne białokremowe, osadzone na długich szypułkach tworzą płaskie baldachokształtne kwiatostany na szczytach pędów. Kwitnie w maju i czerwcu. Kwiaty mają silny i nieprzyjemny zapach, a smak korzenny, gorzkawy. Owocem jest jagoda czarno lub czarnofioletowa, lśniąca i soczysta, o czerwonym soku. Dojrzewają w sierpniu i we wrześniu, mają mdły smak. Bez czarny występuje w całej środkowej Europie, krajach bałkańskich i środkowo zachodniej Azji. W Polsce występuje powszechnie na terenie całego kraju. Rośnie dziko w zaroślach, na miedzach, na brzegach lasów, na zrębach leśnych, blisko ludzkich siedzib, na rumowiskach i nieużytkach oraz w parkach i ogródkach. Jest rozsiewany przez ptaki w stanie naturalnym, ale też często sadzony w parkach i ogrodach jako roślina ozdobna i lecznicza. Bez czarny ma szerokie zastosowanie w lecznictwie i jest jedynym z najbardziej popularnych leków domowych.
Kwiaty bzu czarnego zawierają flawonoidy, kwasy fenolowe, olejek, garbniki, triterpeny i sterole. W owocach występuje głównie glikozydy antocyjanowe, kwas jabłkowy, szikimowy, chlorogenowy, witamina C, witaminy z grupy B, cukry i pektyny.
Kwiaty i owoce bzu czarnego są powszechnie znane ze swoich właściwości napotnych i wspierających odporność w początkowych okresie infekcji. Owoce ponadto wykazują korzystne działanie w podtrzymywaniu prawidłowych funkcji trawiennych. Kwiaty z bzu czarnego wchodzą również w skład płukanek do jamy ustnej i gardła.
(1) Nowak, T.Z., Zioła dla zdrowia dzieci
(2) Senderski M.E., Prawie wszystko o ziołach
(3) Wydawnictwo Naukowe PWN Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa
(4) Matławska I., Farmakognozja, 2008
